De cijfers 4 op de 10 leerkrachten zijn nooit ziek. Bij jonge leerkrachten (-26 j) bedraagt het ziekteverzuim 1,40%, bij oudere leerkrachten (+55 j) 8,60%. 40% van het ziekteverzuim is te wijten aan stress, burn out, depressie.
Werkdruk is NIET de oorzaak Gevraagd naar de mogelijke oorzaken horen we vaak de hoge werkdruk… Erger nog… Die zou de werknemer zichzelf dan nog aandoen vanuit een persoonlijkheidskenmerk dat je té ijverig maakt, té zorgend maakt, té perfectionistisch of conflictmijdend maakt. Dit is een enge en onjuiste redenering.
De ziekmakende organisatie Onderzoek van Christina Maslach (een van de eerste onderzoekers die de term “Burnout” as such gebruikte in de jaren ’70) benoemt als oorzaken 1) werk overbelasting; 2) gebrek aan controle over het werk; 3) onvoldoende waardering; 4) sociale problemen op het werk, zoals respectloosheid, en een gebrek aan ondersteuning onder collega’s; 5) gebrek aan eerlijkheid, zoals oneerlijke verschillen in beloning, promotie of werkbelasting; en 6) een conflict tussen persoonlijke waarden en de eisen van het werk. Evangelia Demerouti (die andere autoriteit op vlak van burn out) ontwikkelde samen met enkele collega’s het WEB model als verklaring voor burn out alsook voor het tegendeel daarvan: bevlogenheid.
Dit model toont de impact van de organisatiestructuur en -cultuur. Meer nog dan dit alles toont het de impact van een leiderschapsstijl op de werking van de organisatie.
Vertrouwen vs controle Leiderschap op basis van controle of basis van vertrouwen. De ziekmakende leiderschapsstijl (op basis van controle) kenmerkt zich door:
een ondoorzichtige/ongrijpbare dan wel zeer directieve of manipulatieve manier van aansturen en besluitvorming;
het kort houden van mensen, micro-management, het niet echt kunnen delegeren maar voortdurend toewijzen en terughalen van taken en verantwoordelijkheden;
het niet ter beschikking stellen van de juiste middelen om de (groeiende) taken uit te voeren;
het gebruiken van medewerkers primair ten dienste van eigenbelang (positie, status, gewin);
geen oog hebben voor de behoefte aan ontplooiing en groei;
het onvoldoende geven van support (ondersteuning, waardering, constructieve feedback) aan medewerkers, juist als de eisen van de functie uitdagend zijn; en
uitsluiting, verwaarlozing, respectloze bejegening en minachting – zelfs van getalenteerde (maar als lastig ervaren) medewerkers.
Generatie ‘Ongelukkig’ – Burning Boomers
Wat we in deze dreigen te vergeten is dat niet alleen de werkende mensen, maar ook de jongeren steeds vaker slachtoffer zijn van burn out en stress. Zij zijn de zogeheten ‘Burning Boomers’. Die jongeren hebben in vergelijking met de vorige generaties een toenemende:
mondigheid en geïnformeerdheid (kennisniveau);
vraag naar zingeving en context, het willen weten van het ‘waarom’ en ‘waarheen’;
behoefte aan coaching, waardering, constructieve feedback en sociale samenhang van mensen om een algemeen stijgend stress-niveau in werk en samenleving het hoofd te kunnen bieden;
druk vanuit een steeds dynamischer wordende kenniseconomie, waarin ‘veranderen’ en ‘delen’ de nieuwe constante zijn; en dat alles tegen een achtergrond van toenemende …
‘flexibilisering’ (van arbeidscontract tot werkplek), virtualisatie (van teams en werkplek) en individualisering.
Die tweestrijd tussen controle en vertrouwen gaat dus niet enkel op voor de medewerkers, maar ook voor onze studenten of cursisten.
Mensgericht meesterschap
Wanneer we de focus leggen op de intrinsieke motivatie van medewerkers (en leerlingen), hun drang naar meesterschap en verbondenheid (zingeving zo je wil), in dat geval zien we mogelijkheden en kansen in plaats van problemen en bedreigingen.
Wanneer we medewerkers en leerlingen vertrouwen geven, transparant zijn in onze communicatie, heldere doelen stellen en zélf bevlogen handelen vanuit de duidelijke visie van de organisatie, dan creëeren we een basis waarop kan gebouwd worden, waaruit mensen kunnen groeien, zowel professioneel als persoonlijk. Haal de drempels en onzekerheid weg, zorg dat medewerkers hun werk kunnen doen. Dat is volgens mij de kernopdracht van een leidinggevende. Nudging is daarvoor een héél doeltreffende strategie die kan toegepast worden. Samen op stap
Nodig je medewerkers (en leerlingen) uit om samen met jou op stap te gaan. Of beter, ga samen met hen op stap en ontdek hun potentieel.